Türk Devletleri Teşkilatı 10. Zirvesi: “Türk Devri”

Oğuz YILMAZ

Türk Devletleri Teşkilatı’nın 10. Zirvesi “Türk Devri” temasıyla Astana’da toplandı. Buradaki kararlardan bazılarını dikkatinize sunmak istiyorum.

• TDT bünyesinde Sivil Koruma Mekanizmasının kurulması yıl sonuna kadar tamamlanacaktır. Afet ve acil durumların önlenmesinde, etkilerinin azaltılmasında ve TDT ülkelerinin halklarının refahının korunmasında hayati bir araç olarak hizmet etmeyi amaçlamaktadır.
• 2023 Maraş depreminin tarihi olan 6 Şubat “Afet Mağdurlarını Anma ve Dayanışma Günü” olarak ilan edilmiştir.
• Üyeler Türkiye’nin 100. Yılını kutlamış ve Türkiye’ye liderliği için şükranlarını ifade etmiştir.
• Savunma sanayii ve askeri konularda daha yakın işbirliği çağrısında bulunulmuştur.
• Türk Yatırım Fonu’nun tam olarak faaliyete geçebilmesi için iç prosedürlerini mümkün olan en kısa sürede tamamlanması çağrısında bulunulmuştur.
• “TURAN” Özel Ekonomik Bölgesi (TURANSEZ) konsepti üye devletlerce kabul edilmiştir.
• “Türk Devletleri Teşkilatına Üye Ülkelerin Hükümetleri Arasında Uluslararası Kombine Yük Taşımacılığı Anlaşması” ve “Türk Devletleri Teşkilatı Hükümetleri Arasında Basitleştirilmiş Gümrük Hattı Kurulmasına İlişkin Anlaşmanın” yürürlüğe girmesi için gerekli iç prosedürlerin tamamlanması istenmiştir.
• Özellikle Orta Koridora odaklanarak, Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu Hattının yanı sıra, Doğu Zengezur Ekonomik bölgesi ile Azerbaycan Cumhuriyeti Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti’ni birbirine bağlayan ve ÇinKırgızistan-Özbekistan, Kazakistan – Türkmenistan – İran ve Tirmiz – Mezar-ı Şerif – Kabil – Peşaver demiryolu hatlarının önemi dikkate alınarak çok modlu ulaşım yollarının geliştirilmesinin gereği vurgulanmıştır.
• Yapay zeka, yenilenebilir enerji ve uzay araştırmaları gibi yüksek teknoloji sektörlerinde araştırma, geliştirme ve girişimciliği teşvik etmek amacıyla Üye Devletlerde inovasyon ve teknoloji parklarının kurulmasını teşvik edilecektir.
• TDT Sekretaryası’na, Teknoparklar ve Teknoloji/İnovasyon Merkezleri arasında yakın bir ağ ve işbirliği kurmaları için Türk bölgesinden bilişim teknolojileri şirketlerine ve girişimlerine destek ve yardımcı olma görevi verilmiştir.
• Tarım, sulama ve doğal afetlerle mücadele konularında işbirliği fırsatları sağlayacak ortak küp uydu projesinin başlatılacaktır.
• Türk Dünyası İnsan Kaynakları Geliştirme Enstitüsü kurulması yönündeki öneri not alınmıştır.
• Türkiye’nin, 11 Kasım gününün ormanların korunmasının önemine işaretle, “Türk Devletleri Milli Ağaçlandırma Günü” olarak kutlanması önerisi üzerine bugün bu şekilde kutlanacaktır.
• www.turkicsilkroad.com internet sitesinin kurulacaktır.
• Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerini dikkate alarak düzenli göçten yararlanılması konusunda işbirliğini artırmaya karar verilmiştir.
• Dünya çapında Türk kültür mirasına yönelik her türlü vandalizm veya zarar verme eylemini, bu mirasın kaybolmasını, tahrip edilmesini, ortadan kaldırılmasını, çalınmasını, yağmalanmasını, yasadışı taşınmasını veya kötüye kullanılması kınanmış ve Türk halklarına, gelecek nesiller için önemini anlayarak bu ortak mirasın korunması ve tanıtılması ile ilgili faaliyetlerin artırılması çağrısında bulunulmuştur.
• Ekonomik İşbirliği Teşkilatı’nın (EİT) TDT’deki Gözlemci Statüsü memnuniyetle karşılanmıştır.
• Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu ile İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) nezdinde TDT’ye Gözlemci Statüsü verilmesine yönelik ortak çabaların hızlandırılması çağrısında bulunulmuştur.
• TDT- Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi, TDT- Afrika Birliği, ve TDT- Avrupa Birliği platformlarının oluşturulması için gerekli çalışmaların yapılması ve ortak toplantılar düzenlenmesi için Sekretarya’yı görevlendirilmiştir.
• KKTC, Türk Dünyası’nın ayrılmaz bir parçası olarak tanımlanmıştır.
• Nahçıvan Anlaşması, Türk Dünyası Vizyonu-2040 ve TDT Stratejisi 2022-2026 belgelerinin amaç ve ilkeleri doğrultusunda işbirliğini ve dayanışmayı derinleştirme ve genişletme taahhütlerini yinelenmiştir.

Bu zirve ile TDT’nin diğer uluslararası kurumlar nezdinde bir bütün olarak tanınması faaliyetlerinin arttığını gözlemledim. Ayrıca TDT’nin ekonomik ve kültürel entegrasyon çalışmalarının öncelikli olduğunu hissettim. Umarım savunma alanlarındaki entegrasyon da daha hızlanarak ilerler.

Devam eden yazımda da TDT’nin kurumsallaşan yapısında tekrar eden faaliyetler ile sağladığı eşgüdümü inceleyeceğim. Zira TDT artık birkaç karar alıp tekrar toplanan bir yer değil. Aksine, TDT, bir sonraki toplantısına kadar onlarca kurumun ortak istişareler, toplantılar, forumlar düzenlediği tam bir kuruluş dönemindedir.